Chodzi o prawie 14 hektarów na terenie gminy Suchożebry, w bezpośrednim sąsiedztwie działającego od 40 lat składowiska w Woli Suchożebrskiej. Składowisko to, a także pobudowana na jego terenie już w XXI wieku sortownia i kompostownia, obsługuje Siedlce i okoliczne gminy. Zarządza nim spółka Zakład Utylizacji Odpadów, w której większość mają Siedlce, a udziały mniejszościowe kilka sąsiednich samorządów. Na składowisku kończy się miejsce, a leżący obok teren pozwoliłby mu działać następne kilkadziesiąt lat.

Długa historia

Należącą do Skarbu Państwa nieruchomością przez dłuższy czas dysponowała gmina Suchożebry. Miasto i ZUO przez kilka lat próbowały się z nią dogadać co do kupna. Oferowały niecałe pół miliona złotych, gmina oczekiwała trzy razy tyle. Stanowisk nie udało się zbliżyć i do transakcji nie doszło. Grunt wrócił pod kontrolę państwa, a dokładnie wojewody mazowieckiego, który jesienią 2020 roku przekazał go siedleckiemu powiatowi ziemskiemu. Kolejne starania ZUO i miasta były więc adresowane już do starosty i również skończyły się fiaskiem. Starosta proponował miastu i okolicznym gminom użyczenie terenu do końca kwietnia 2026 roku. Do tego czasu miałaby powstać służąca gospodarce odpadami infrastruktura, a wtedy użyczenie przeszłoby w pełną własność (z udziałami proporcjonalnymi do liczby mieszkańców uczestniczących w przedsięwzięciu gmin) i posłużyło podniesieniu kapitału ZUO.

Miasto miało jednak wątpliwości, czy da się inwestować w teren bez jego pełnej własności. I tutaj narracje się rozchodzą: prezydent Andrzej Sitnik mówi, że po spotkaniu we wrześniu 2021 roku spodziewał się uszczegółowienia propozycji i wyjaśnienia wątpliwości, ale jego pisma pozostały bez odpowiedzi. Starosta Karol Tchórzewski z kolei twierdzi, że propozycja była konkretna i korzystna dla miasta (bo pozwalałaby mu zachować większość w spółce ZUO), ale nie została podjęta. W związku z tym 8 lutego starosta przekazał działkę gminom powiatu siedleckiego, które właśnie rejestrują Związek Komunalny „Zielone Gminy” i deklarują chęć prowadzenia tam samodzielnej gospodarki odpadami. Zamierzają stworzyć tam własne składowisko i sortownię, a także spalarnię odpadów. Liczą na pewność odbioru odpadów i niższe niż w ZUO ceny.

Gorzkie rozliczenia

Środowa sesja rady miasta odbyła się dzień po podpisaniu aktu notarialnego przez powiat i gminy. Jej jedyny punkt – poparcie prezydenta przez radę w sprawie pozyskania tej działki – wydawał się w tej sytuacji bezprzedmiotowy, ale rada i tak debatowała nad sprawą przeszło cztery godziny. Radni zarzucili prezydentowi, że za słabo się starał. Ograniczył się do wymiany urzędowych pism i czekania na odpowiedzi, podczas gdy w tak ważnej sprawie trzeba się było zaangażować osobiście: spotykać się, dzwonić, przekonywać, namawiać – zarówno starostę, jak i okolicznych wójtów. Wytykali mu upór i nieumiejętność współpracy z otoczeniem. Zwrócili uwagę, że przedstawiając ciągle jako sukces ubiegłoroczne przymuszenie gmin do wyższych opłat na pozamiejskie linie MPK, nie budował dobrych relacji z wójtami i mógł ich skłonić do rewanżu na polu gospodarki odpadami.

Andrzej Sitnik i wspierający go radni ripostowali, że krytycy mogli wesprzeć działania miasta po linii partyjnej (starosta jest z PiS) i dodawali, że do ubicia interesu potrzebna jest dobra wola dwóch stron – a tej zabrakło.

Ostatecznie rada miasta uchwałę podjęła, choć odbyło się to bez większego przekonania, na zasadzie „uważamy, że to musztarda po obiedzie, ale głosujemy, żeby prezydent nie mógł nam zarzucić, że mu coś utrudniamy”.

Na co jeszcze liczy prezydent?

Andrzej Sitnik zapowiada na najbliższą przyszłość dwa posunięcia. Po pierwsze, mając w ręku uchwałę rady miasta wystąpi znów do starosty, domagając się realizacji ustnej obietnicy z września 2021 roku i przekazania miastu 48 proc. udziałów w nieruchomości. Po drugie, zwoła walne zgromadzenie wspólników ZUO i zażąda wyjaśnień od tych gmin, które są w spółce mniejszościowymi udziałowcami, a zaangażowały się w projekt związku „Zielone Gminy”. Ich postępowanie ocenia jako działanie na szkodę spółki. Projekt ten jest bowiem jest konkurencyjny do działalności ZUO, a jego realizacja doprowadzi spółkę do upadłości.

Trudno oczekiwać, żeby powyższe działania zmieniły decyzję starosty Tchórzewskiego, ale prezydent Sitnik nie traci nadziei, że sprawę da się jeszcze odkręcić. Wskazuje, że wtorkowy akt notarialny dotyczy użyczenia. Własność będzie warunkowana tym, czy gminy zdołają w ciągu najbliższych 4 lat stworzyć stosowną infrastrukturę: uszczelnienie podłoża pod wysypisko oraz sortownię. Taka działalność wymaga licznych pozwoleń od instytucji zajmujących się ochroną środowiska i gospodarki odpadami. Musi się też znaleźć w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami i trafić na listę instalacji prowadzoną przez marszałka województwa. Sam proces inwestycyjny również jest dość czasochłonny. Czyżby więc Andrzej Sitnik liczył, że konkurencji powinie się noga, nie zdąży przed majem 2026 roku, a wtedy działka wróci do Skarbu Państwa, otwierając ponownie drogę staraniom miasta? Problem w tym, że miasto, a dokładnie ZUO nie ma już tyle czasu. Prezes Anna Goś-Pszczółkowska ocenia, że miejsca na obecnym składowisku starczy nie na cztery, ale na dwa-trzy lata.

Na pytanie Radia Podlasie prezydent Sitnik odpowiedział, że nie zamierza biernie czekać, ale posługiwać się argumentem ekonomicznym. Dla stworzenia pełnego systemu gospodarki odpadami, zabezpieczającego potrzeby miasta i gmin powiatu ziemskiego, Siedlcom brakuje tylko spalarni odpadów oraz więcej miejsca na składowisku. Sortownię i kompostownię już mają. Konkurencyjny projekt gmin wymaga natomiast zbudowania wszystkiego od zera: składowiska, sortowni, kompostowni i spalarni. Będzie więc znacznie droższy. W dodatku spalarnia w Woli Suchożebrskiej nie miałaby co zrobić z wytworzonym ciepłem, a ewentualne prowadzenie magistrali ciepłowniczej do Siedlec na odległość co najmniej 7 km jawi się jako finansowy i techniczny absurd. Miasto będzie zatem przekonywać do własnego, ogłoszonego niedawno projektu budowy spalarni na terenie elektrociepłowni PEC-u oraz do wniesienia spornych 13 hektarów do jego spółki.

Obie strony wciąż mogą się jeszcze dogadać. Pytanie, czy zdołają i czy zechcą. „Zielone Gminy” już szykują wniosek do „Polskiego Ładu” o pieniądze na przygotowanie nowego składowiska. Wiedzą, że miasto ma nóż na gardle. Mogą więc w każdej chwili wnieść nieruchomość do ZUO, żądając w zamian więcej udziałów – albo zaczekać, aż ZUO padnie, a duszące się śmieciami miasto przyjdzie do nich jako klient. Miasto może co najwyżej liczyć, że szybko się sparzą na licznych formalnościach środowiskowych i to skłoni je do współpracy z doświadczoną w branży spółką. Ile ta rozgrywka będzie kosztować płacących za śmiecie mieszkańców miasta i regionu? Na to pytanie chyba nie sposób w tej chwili odpowiedzieć.

AB/DW