Pomysłodawcą uhonorowania Elżbiety Dzikowskiej i inicjatorem działań zmierzających do nadania podróżniczce tytułu „Honorowy Obywatel Powiatu Radzyńskiego” był Robert Mazurek – Przewodniczący Rady Powiatu Radzyńskiego i jednocześnie dyrektor Radzyńskiego Ośrodka Kultury. Na wstępie opowiedział o genezie wydarzenia. – Jestem fanem Pani Elżbiety, reprezentuję chyba ostatnie pokolenie, które zna Panią ze szklanego ekranu – stwierdził i przypomniał pobyt Elżbiety Dzikowskiej w Radzyniu w ramach 16. edycji „Radzyńskich Spotkań z Podróżnikami”, które odbyło się 15 marca 2016 r. Wówczas E. Dzikowska odsłoniła swoją tabliczkę na Skwerze Podróżników i spotkała się z bardzo licznie przybyłymi mieszkańcami Radzynia i powiatu radzyńskiego w sali gimnastycznej I LO. Kolejny etap nastąpił, gdy po otwarciu Izby Pamięci „Warszawska 5a”, pojawił się pomysł ukazania związku Pani Elżbiety z tym budynkiem. – 1 kwietnia w warszawskim mieszkaniu podróżniczki, podczas nagrywania wspomnień z okresu uwięzienia w katowni Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, wykluł się pomysł jej uhonorowania przez Powiat Radzyński. Pomysł przychylnie przyjęli starosta Szczepan Niebrzegowski i wicestarosta Michał Zając. Robert Mazurek przygotował Regulamin tytułu „Honorowy Obywatel Powiatu Radzyńskiego”, który Komisja Spraw Społecznych, po merytorycznej dyskusji zaaprobowała. 28 kwietnia podczas XLVI Sesji Rady Powiatu podjęta została uchwała o ustanowieniu tytułu „Honorowy Obywatel Powiatu Radzyńskiego”. Gdy akt się uprawomocnił, przygotowany został wniosek o nadanie tej godności Elżbiecie Dzikowskiej. 18 maja przewodniczący Robert Mazurek wraz z wicestarostą Michałem Zającem przekazali podróżniczce list gratulacyjny rozpoczynający procedurę nadania tytułu. Tego samego dnia wniosek został złożony w sekretariacie Starostwa. Zarząd Powiatu go zaakceptował i powołał Kapitułę, której zadaniem była merytoryczna ocena kandydatury. 20 maja odbyło się jej spotkanie, w skład której weszło 9 osób: wicestarosta Michał Zając, burmistrz Radzynia Jerzy Rębek, wójt gminy Wohyń Tomasz Jurkiewicz, ks. Krzysztof Pawelec – proboszcz parafii Świętej Trójcy, dr Grażyna Dzida – dyrektor ZSP, Tadeusz Sławecki – Radny Rady Powiatu, dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Lublinie, Jarosław Gomoła Sekretarz Powiatu, Tadeusz Pietras - historyk, regionalista, wieloletni dyrektor I LO i Dariusz Gałan – rektor Radzyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Podczas spotkania Kapituła jednogłośnie przyjęła wniosek o nadanie tytułu Elżbiecie Dzikowskiej.
Następnie burmistrz Radzynia Jerzy Rębek – członek Kapituły wygłosił laudację, w której przypomniał najważniejsze fakty z życia oraz wielki dorobek Elżbiety Dzikowskiej. – Jej droga na szczyty nie była łatwa, za swe odważne decyzje często musiała płaciła wielką cenę – mówił włodarz, przypominając represje Urzędu Bezpieczeństwa i uwięzienie 16-letniej Elżbiety Dzikowskiej. Mówiąc o jej podróżach i relacjach filmowych oraz wydawniczych podkreślił: – W świecie wielkich podróżników wybierała własną drogę, przecierając szlaki kolejnym globtroterkom.
Po wygłoszeniu laudacji burmistrz Jerzy Rębek podzielił się własną refleksją. Zwracając się do Elżbiety Dzikowskiej, wyznał, że programy jej i Toniego Halika w mrocznych czasach, gdy Polska miała znacznie ograniczony dostęp do świata, były i dla niego osobiście bardzo ważne: – To, co obejrzeliśmy na ekranach, przeczytaliśmy w Pani w książkach, dało wyobrażenie o pięknym, szerokim świecie i żyjących tam ludziach. Jesteśmy wdzięczni i podziwiamy Pani twórczość, a Pani obecność w naszym środowisku jest bardzo cenna.
Następnie Starosta Szczepan Niebrzegowski oraz Przewodniczący Rady Powiatu wręczyli Elżbiecie Dzikowskiej tytuł „Honorowego Obywatela Powiatu Radzyńskiego” oraz kopię Uchwały Rady Powiatu z dnia 30 maja 2022 potwierdzającą ten fakt.
Elżbieta Dzikowska nie kryła wzruszenia. – Jestem zaszczycona i wyróżniona – powiedziała i wspominała czasy młodości: – Gdy mieszkałam w Międzyrzecu Podlaskim, to Radzyń był dla mnie największym i najciekawszym miastem, jakie znałam. Do Radzynia jechało się jak na wyprawę. Dziś dopiero się dowiedziałam, że Międzyrzec jest w powiecie Biała Podlaska, a do dziś się czułam obywatelką powiatu radzyńskiego i Radzynia Podlaskiego.
Następnie mówiła o swoim ciekawym i trudnym życiu, szczególnie o młodości. – Gdy mieszkałam w Międzyrzecu, ciężko mi było sobie wyobrazić, że będę podróżować dalej niż do Radzynia. Udało mi się to. Zawsze sama decydowałam o swoim losie, zawsze byłam dorosła – wspominała E. Dzikowska. Samodzielność, zdecydowanie i upór odegrały dużą rolę w jej życiu. – Gdy zostałam sinologiem, mama nie wiedziała co to jest. Kto w Międzyrzecu wiedział? W Radzyniu może wiedzieli – żartowała. Miała trudności z dostaniem się na studia, bo w szkole średniej należała do organizacji, która chciała zmienić ustrój państwowy, za co była więziona przez UB: przeszła przez radzyński areszt przy ul. Warszawskiej 5a i przez pół roku była więziona na Zamku Lubelskim. To wpłynęło na jej dalszy los, ponieważ bardzo utrudniło jej zdobywanie wykształcenia i karierę zawodową. – Chciałam studiować dziennikarstwo i architekturę, historię sztuki – wspominała. Ostatecznie ukończyła sinologię i historię sztuki. Dla filologa chińskiego nie było wówczas pracy. Dopiero w 1957 r. mogła odbyć pierwszą podróż do Chin. Gdy zdecydowała się na studia z historii sztuki, otrzymała propozycję pracy w miesięczniku „Chiny”. Po jego zamknięciu powstało pismo „Kontynenty”, gdzie objęła dział Ameryki Łacińskiej, nauczyła się hiszpańskiego i odbyła pierwszą podróż do Meksyku statkiem handlowym, poznała wszystkie zabytki tego kraju. – Tak się zaczęło moje życie podróżnicze – podsumowała i zaznaczyła, że drugą ważną dziedziną była dla niej sztuka. Dlatego podczas podróży zajmowała się zabytkami i przyrodą, a jej mąż Tony Halik zajmował się ludźmi. W jej dorobku wydawniczym znajdują się książki podróżnicze i o sztuce. W ostatnich latach z pasją zajmuje się promowaniem Polski i Podlasia. – Polska to piękny kraj, należy najpierw ją poznać – podkreśliła. Dodała, że z inicjatywy Roberta Mazurka obecnie odbywa trasę szlakiem renesansu lubelskiego. Interesuje ją również sakralna architektura drewniana.
Starosta Szczepan Niebrzegowski wyznał, że jako młody człowiek z pasją oglądał programy i filmy przygotowane przez Elżbietę Dzikowską i Tony’ego Halika. Ich rolę w otwieraniu Polakom oczu na bogactwo i barwy świata porównał do komedii Barei, które pokazywały prawdę o smutnej, szarej rzeczywistości PRL-u. – Dla mnie, młodego człowieka, otworzyliście okno na świat i pokazaliście, że podróże, spotkania z ludźmi sprawiają wielką radość – mówił starosta i przyznał, że inicjatywę Roberta Mazurka przyjął z wielką radością, a fakt, że Kapituła złożona ze specjalistów z różnych dziedzin jednogłośnie przyjęła inicjatywę świadczy, że wyróżnienie jest w pełni zasłużone. Będą kolejne osoby honorowane tym tytułem, ale już nikt nie będzie pierwszy – spuentował Szczepan Niebrzegowski.
Na zakończenie gratulacje Elżbiecie Dzikowskiej złożył Andrzej Marciniuk, reprezentujący burmistrza Międzyrzeca Podlaskiego.
ZOBACZ ZDJĘCIA
Anna Wasak
Fot. Karol Niewęgłowski
DW
Maj 2024
