Kim byli ludzie, których upamiętnia pomnik? W okresie II wojny światowej Adam Ratyniec pseud. „Lampart” służył w szeregach Armii Krajowej bądź Batalionów Chłopskich. Następnie stał się żołnierzem Obwodu AK Biała Podlaska. Należał do tzw. siatki terenowej. W końcowym etapie wojny służył w słynnym lotnym oddziale partyzanckim 34 pułku piechoty AK (wchodzącym w skład 9 Podlaskiej Dywizji Piechoty AK), dowodzonym przez por. Stefana Wyrzykowskiego „Zenona”. W 6 Brygadzie Wileńskiej Adam Ratyniec „Lampart” służył początkowo w 2 szwadronie por. „Bartosza”. Jesienią 1949 r. przydzielono go do oddziału por. „Brzaska”. W październiku 1950 roku ze składu 6 Brygady Wileńskiej wyodrębniono Patrol st. sierż. Adama Ratyńca „Lamparta”. Początkowo liczył on tylko czterech żołnierzy. W skład patrolu wchodzili wówczas doświadczeni partyzanci: sierż. Kazimierz Parzonko „Zygmunt”, kpr. Wacław Zalewski „Zbyszek” oraz kpr. Witold Białowąs „Litwin”. Wkrótce nastąpiła rozbudowa pododdziału. Dołączyło do niego trzech nowych żołnierzy: Józef Mościcki „Pantera”, Kazimierz Jakubiak „Tygrys”, por. Konstanty Maksymow „Ryszard”. Na przełomie 1951/52 r. patrol „Lamparta” osiągnął stan dziewięciu partyzantów. Dołączyli: Wiesław Filczuk „Amerykanin”, „Romek”, Andrzej Jakubiak „Ryś”, Marian Olejnik „Sokół”, Władysław Kapłon „Krakowiak” oraz Henryk Ostapski „Panek”.

Patrol wykonywał szereg akcji zaopatrzeniowych i rekwizycyjnych. W ten sposób zdobywał środki potrzebne do normalnej egzystencji partyzantów oraz rodzin osób represjonowanych z instytucji państwowych i spółdzielczych. Dochodziło również do walk i potyczek z grupami operacyjnymi organizowanymi przez UB, KBW i MO. Partyzanci „Huzara” nigdy nie atakowali bez powodu, zapobiegając zbędnemu rozlewowi krwi. Patrol „Lamparta” przeprowadzał również akcje o charakterze propagandowym. Ich głównym celem było podtrzymanie morale podlaskiej społeczności. Na początku lat pięćdziesiątych wydawało się, że reżim komunistyczny może sobie pozwolić na wszystko. Terror przybrał niewyobrażalne dotąd rozmiary. W więzieniach przebywało nie tysiące, a setki tysięcy ludzi, min uwięziono Prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego. Komunizm zapanował nad wszystkimi dziedzinami życia społecznego. Tymczasem w nadbużańskich lasach ukrywali się partyzanci, którzy nie godzili się na komunistyczne bezprawie.

Spośród ważniejszych zorganizowanych akcji wykonanych przez patrol „Lamparta” można wymienić: zlikwidowanie nocą z 30 kwietnia na 1 maja 1951 r. dwóch członków PZPR organizujących placówkę ORMO w Zajęcznikach, rozbicie 1 października 1951 r placówki ORMO w Moszczonej Pańskiej pow. Bielsk Podlaski, czy likwidację ormowca z ̧Łysowa pow. Siedlce.

11 maja 1952 roku w wyniku specjalnej operacji KBW w lesie Sokólskim, w którym stacjonowali partyzanci, śmierć ponieśli: st. sierż. Adam Ratyniec „Lampart”, por. Konstanty Maksymow „Ryszard”, Andrzej Jakubiak „Ryś” oraz Wiesław Filczuk „Amerykanin”, „Romek”. W ręce UB wpadł też ciężko ranny Witold Białowąs „Litwin”. Z zasadzki udało się uciec jedynie Marianowi Olejniukowi „Sokołowi”, który jednak również wkrótce zginął.

Postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 9 listopada 2007 roku „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej” Adam Ratyniec został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Order przekazano rodzinie zmarłego dnia 11 listopada 2007 roku w czasie uroczystości z okazji Narodowego Święta Niepodległości.









Źródło: Nadleśnictwo Nurzec
ABol  [MSz]